PODSTAWA PROGRAMOWA - WYCHOWANIE DO ŻYCIA W RODZINIE SZKOŁA PODSTAWOWA - KLASY IV-VIII Cele kształcenia – wymagania ogólne I. Ukazywanie wartości rodziny w życiu osobistym człowieka; wnoszenie pozytywnego wkładu w życie swojej rodziny. II. Okazywanie szacunku innym ludziom, docenianie ich wysiłku i pracy, przyjęcie postawy szacunku wobec siebie. III. Pomoc w przygotowaniu się do zrozumienia i akceptacji przemian okresu dojrzewania; pokonywanie trudności okresu dorastania. IV. Przyjęcie integralnej wizji osoby; wybór i urzeczywistnianie wartości służących osobowemu rozwojowi; kierowanie własnym rozwojem, podejmowanie wysiłku samowychowawczego zgodnie z uznawanymi normami i wartościami; poznawanie, analizowanie i wyrażanie uczuć; rozwiązywanie problemów. V. Znajomość organizmu ludzkiego i zachodzących w nim zmian oraz akceptacja własnej płciowości; przyjęcie integralnej wizji ludzkiej seksualności; umiejętność obrony własnej intymności i nietykalności seksualnej oraz szacunek dla ciała innej osoby. VI. Korzystanie ze środków przekazu w sposób selektywny, umożliwiający obronę przed ich destrukcyjnym oddziaływaniem. VII. Umiejętność korzystania z systemu poradnictwa dla dzieci i młodzieży Treści nauczania – wymagania szczegółowe 1. Rodzina jako miejsce rozwoju człowieka i relacji międzyludzkich. Struktura rodziny: rodzina wielopokoleniowa, rodzina pełna, rodzina niepełna, rodzina zrekonstruowana. Miejsce dziecka w rodzinie. 2. Funkcje rodziny: prokreacyjna, opiekuńcza, wychowawcza, ekonomiczna, religijna i profilaktyczna oraz ich znaczenie na poszczególnych etapach rozwoju człowieka. 3. Wartości związane z seksualnością człowieka: męskość, kobiecość, miłość, małżeństwo, rodzicielstwo. Znaczenie odpowiedzialności w przeżywaniu własnej płciowości oraz budowaniu trwałych i szczęśliwych więzi. 4. Główne funkcje płciowości: wyrażanie miłości, budowanie więzi i rodzicielstwo, wzajemna pomoc i uzupełnianie, integralna współpraca płci. Odpowiedzialność za sferę seksualną i prokreację. 5. Macierzyństwo i ojcostwo - podstawowa wiedza dotycząca budowy i funkcjonowania układu rozrodczego człowieka. 6. Życie jako fundamentalna wartość. Planowanie dzietności rodziny. Przygotowanie kobiet i mężczyzn na poczęcie dziecka, odpowiedzialne rodzicielstwo. Opieka prekoncepcyjna i prenatalna. 7. Płodność wspólną sprawą kobiety i mężczyzny. Fizjologia płodności i jej neurohormonalne uwarunkowania. Metody rozpoznawania płodności. 8. Problem niepłodności: rodzaje, przyczyny, skutki, profilaktyka i leczenie. 9. Ciąża i poród, przyjęcie dziecka jako nowego członka rodziny. 10. Gotowość członków rodziny na przyjęcie dziecka z niepełnosprawnością – aspekt medyczny, psychologiczny, społeczny. 11. Antykoncepcja i jej rodzaje – aspekt medyczny, psychologiczny i moralny. 12. Opiekuńcza funkcja rodziny w aspekcie rozwoju człowieka: faza prenatalna, narodziny, faza niemowlęca, wczesnodziecięca, przedpokwitaniowa, dojrzewania, młodości, wieku średniego, wieku późnego. 13. Wychowawcza wartość rodziny. 14. Dojrzewanie; zmiany fizyczne i psychiczne; zróżnicowane, indywidualne tempo rozwoju. Rozumienie i akceptacja kryteriów dojrzałości biologicznej, psychicznej i społecznej. 15. Cielesność, płciowość, seksualność. Różnice w rozwoju psychoseksualnym dziewcząt i chłopców; identyfikacja z własną płcią; postawy i wzajemne oczekiwania. 16. Dojrzałość do małżeństwa oraz motywy jego zawierania; czynniki warunkujące trwałość i powodzenie małżeństwa. 17. Związek pomiędzy aktywnością seksualną a miłością i odpowiedzialnością; problemy związane z przedmiotowym traktowaniem człowieka w dziedzinie seksualnej. Przyczyny, skutki i profilaktyka przedwczesnej inicjacji seksualnej. 18. Prawo człowieka do intymności i ochrona tego prawa. Postawy asertywne i ich kształtowanie. 19. Szacunek dla ludzkiego ciała; higiena okresu dojrzewania; troska o zdrowie: właściwe odżywianie, odpowiedni strój, sen, i aktywność fizyczna. 20. Choroby przenoszone drogą płciową; specyfika, rozwój i objawy; drogi przenoszenia zakażenia, profilaktyka, aspekt społeczny, medyczny, etyczny. Chory na AIDS w rodzinie. 21. Zagrożenia okresu dojrzewania: uzależnienia chemiczne i behawioralne, presja seksualna, pornografia, prostytucja nieletnich. 22. Problemy wieku młodzieńczego i sposoby radzenia sobie z nimi, pomoc w rozeznaniu sytuacji wymagających porady lekarza lub innych specjalistów. 23. Relacje międzyosobowe, ich znaczenie w rozwoju społeczno-emocjonalnym; istota koleżeństwa i przyjaźni, sympatie młodzieńcze; pierwsze fascynacje, zakochanie, miłość; miłość platoniczna, miłość młodzieńcza, miłość dojrzała, wzajemny szacunek, udzielanie sobie pomocy, współpraca, empatia. 24. Osoba z niepełnosprawnością jako partner w koleżeństwie, przyjaźni, miłości. 25. Umiejętność obrony własnych poglądów. Radzenie sobie w sytuacji konfliktu, presji grupy, stresu. 26. Zasady savoir-vivre'u w domu rodzinnym i różnych sytuacjach społecznych. 27. Komunikacja werbalna i niewerbalna i jej znaczenie w relacjach interpersonalnych. 28. Wzajemna pomoc w obowiązkach domowych. Praca, rekreacja, świętowanie. Postawy wobec osób chorych i niepełnosprawnych. Pomoc, zrozumienie, miłość i troska. 29. Towarzyszenie osobom umierającym i rodzinie przeżywającej żałobę. 30. Więź rodzinna, związki uczuciowe i relacje w rodzinie; budowanie prawidłowych relacji. Różnice w ocenianiu rzeczywistości przez dziadków, rodziców, dzieci. Przyczyny konfliktów i sposoby ich rozwiązywania. Umiejętność komunikowania swoich uczuć. Odpowiedzialność wszystkich członków za atmosferę panującą w rodzinie. 31. Przekaz wartości i tradycji w rodzinie, wspólne świętowanie, organizacja i przeżywanie wolnego czasu. 32. Rola autorytetów w życiu człowieka. 33. Pożyteczna aktywność młodzieży i jej udział w życiu społecznym poprzez: wolontariat, stowarzyszenia, grupy nieformalne i aktywność indywidualną; wrażliwość na osoby potrzebujące pomocy i konkretne sposoby jej udzielania. 34. Korzystanie ze środków społecznego przekazu; zasady i kryteria wyboru. Świat rzeczywisty i świat wirtualny: gry komputerowe, Internet, portale społecznościowe. 35. Odpowiedzialność za własny rozwój: samowychowanie. 36. Instytucjonalna pomoc rodzinie w sytuacji: choroby, uzależnienia, ubóstwa, bezrobocia, zachowań ryzykownych, problemów pedagogicznych, psychologicznych, prawnych. Do zadań szkoły w zakresie realizacji wychowania do życia w rodzinie należy w szczególności: 1) wspieranie wychowawczej roli rodziny; 2) współpraca z rodzicami w zakresie prawidłowych relacji między nimi a dzieckiem; 3) wskazanie norm życia społecznego, pomoc w interioryzacji i ich wspólne przestrzeganie; 4) stymulowanie procesu samowychowania; 5) pomoc we właściwym przeżywaniu okresu dojrzewania; 6) wzmacnianie procesu identyfikacji z własną płcią; 7) wspieranie rozwoju moralnego i kształtowania hierarchii wartości; 8) promowanie integralnej wizji seksualności człowieka; ukazanie jedności pomiędzy aktywnością seksualną a miłością i odpowiedzialnością; 9) tworzenie klimatu dla koleżeństwa, przyjaźni oraz szacunku dla człowieka; 10) pomoc w poszukiwaniu odpowiedzi na podstawowe pytania egzystencjalne; 11) informowanie o możliwościach pomocy – system poradnictwa dla dzieci i młodzieży; 12) ukazywanie roli mediów i ich znaczenia dla człowieka i społeczeństwa.